بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيم
وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا ﴿٧﴾ فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا ﴿٨﴾ قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا ﴿٩﴾
و به نفس و آنکه آن را درست و نیکو نمود، (۷)  پس بزه کاری و پرهیزکاری اش را به او الهام کرد. (۸)
بی تردید کسی که نفس را رشد داد، رستگار شد. (۹)

قرآن کریم (سوره شمس - آیات ۷ تا ۹)

  شرح :
واژه ی" نفس"در متون دینی معانی متفاوتی دارد گاهی به معنی جان و نیروی حیات است ، بعضا به معنی نیروی درونی تمایل دهنده به لذات دنیا به کارمی رود.
با توجه به قرائن موجود در این آیات شریفه این گونه استنباط می گردد:
۱- وَنَفْسٍ وَمَا سَوَّاهَا : درست و نیکو نمودن آن توسط خداوند نشان دهنده ی جان یا همان نیروی حیات انسانی است که دارای قوایی به صورت استعداد بالقوه است که پرورش صحیح آنها باعث رشد فکری و پیشرفت علمی می شود و زندگی دنیا را در راستای حفظ ارزش های معنوی تجهیز و زینت می بخشد.
۲- فَأَلْهَمَهَا فُجُورَهَا وَتَقْوَاهَا : الهام شدن قدرت تشخیص گناه و صواب از سوی خداوند نشان دهنده ی مجهز بودن نفس به وجود نیروی عقل است که در دیگاه دینی به آن " رسول باطن" گفته می شود زیرا عقل مدیریت تمام قوای فطری و غریزی را به عهده داشته تا بتواند هر کدام را در محل مورد لزوم به کار گرفته ضمن ارضاء غرائز جهت حفظ بقا آن دسته از صفاتی که ارزشهای انسانی محسوب شده پرورش داده و کمالاتی که اهداف بشری می باشند را محقق سازد.
این رسول باطن بذاته متمایل به حق است ولیکن به علت قوه بودن برای غلبه بر قوای مخالف مخصوصا انواع نیرنگ ها و طرفند های منحرف کننده فساد انگیز ، نیاز به آموزش علمی و تربیت صحیح بر مبانی اخلاق دارد وگرنه به علت ضعف فکری قدرت تشخیص مصالح را نداشته از مدیریت سایر قوای روحی عاجز و زندگی شخص در تلاطم مبارزه با فساد های سیای- اجتماعی مختل خواهد شد.
۳- قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاهَا : نفسی که بتواند با پاک ماندن از آلودگی رشد کرده به رستگاری برسد یعنی ضمن داشتن انواع قوای نهفته ای که سرمایه ی حرکت او به سمت کمال است دارای ذاتی پویا و آموزش پذیر است که با آموزش علمی قادر به اکتشاف حقایق و تحقق بخشیدن به آرمانهای بشری بوده و تحت تربیت صحیح ، این دستآوردها را در خدمت اجتماع قرار خواهد داد که موجب رشد خود و نجات بشریت می گردد. بنابراین نفس مورد نظر در این آیات شریفه نیروی حیات حامل قوای روحی بوده که استعداد و سرمایه بشر برای درک کمال می باشد.

    موفق باشید. پورهادی