بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيم
كَلَّا إِنَّ كِتَابَ الْأَبْرَارِ لَفِي عِلِّيِّينَ ﴿١٨﴾ وَمَا أَدْرَاكَ مَا عِلِّيُّونَ ﴿١٩﴾ كِتَابٌ مَرْقُومٌ ﴿٢٠﴾ يَشْهَدُهُ الْمُقَرَّبُونَ ﴿٢١﴾

این چنین نیست بلکه پرونده نیکان در علیّین است (۱۸) تو چه می دانی علیّین چیست؟ (۱۹) قضا و سرنوشتی حتمی است. (۲۰) مقربان آن را مشاهده می کنند. (۲۱)

قرآن کریم (سوره مطففین - آیات ۱۸ تا ۲۱)

  شرح :
خدای متعال برای ایجاد معرفت نسبت به مراتب و درجات معنوی اعمال انسانها بهشت را منزلگاه مومنین مقرر و معرفی فرموده و حالت مختلفی از کیفیت زندگی در آن را توصیف نمود تا ضمن اعلان نظارت بر بندگان ، تشویقی برای کسب تقوا قرار گیرد.

  امیرالمومنین ابرار را این گونه معرفی می نمایند : کسانی که خدا را نه از ترس جهنم و نه بخاطر رسیدن به بهشت بلکه به خاطر صفات خدایی داشتن ، سزاوار پرستش می دانند و بر این باور عمل می نمایند ؛ به همین دلیل به آنها "ابرار" با مفهوم " آزادگان" گفته می شود یعنی شخصیتی وارسته از قید هر گونه علاقه و توفع که صرفا خدا را مد نظر دارد. این چنین عبادتی نشان دهنده ی عالی ترین مرتبه از معرفت بنده نسبت به پروردگار خویش است که نزد خداوند دارای منزلتی خاص است.

بهشت از نظر کیفیت دارای مراتب بوده که جایگاه هر کسی در آنجا متناسب با نوع عمل توام با درجه خلوص نیت حاصل از معرفت او لحاظ گردیده است. ابرار که اعمال و عباداتشان در عالی ترین مراتب از خلوص نیت و کمال معرفت است در مرتبه علیین از بهشت قرار خواهند گرفت.
 چگونه میتوان شخصیت علیین را درک کرد؟! - این سوال برای تفهیم مراتب عالیه ای است که درک آن در عالم دنیا مقدور نبوده و مومنین صرفا بر اساس میزان معرفت خود با اذن خدا مراتبی تقریبی از آن را درک می کنند تا ایمان آنان افزوده و بر آن ثابت قدم گردند.

 واژه ی کتاب در قرآن معمولا  برای بیان دو منظور به کار گرفته می شود:
۱- کتاب در منطق قرآن نشان دهند اهمیت موضوع به علت داشتن ماهیت علمی است تا مخاطب آن را متصل به علم خدا دانسته و به ازلی و ابدی بودنش اعتقاد پیدا کند.
۲- وجه دیگر از منطق قرآن در کاربرد واژه ی کتاب به منظور تفهیم ثبات در تصمیم و حتمی بودن اجرای آن است تا به عنوان یک قانون در امور مخلوقات لحاظ گردد.
بنابراین آیه ی شریفه در صدد تفهیم واقعیت داشتن "مرتبه علیین" در بهشت است تا مومنین در بالا بردن مراتب معرفت و میزان خلوص نیت خود کوشش نمایند.

در روز قیامت که حقیقت اعمال آشکار می گردد اهل محشر هم حقیقت اعمال و هم جایگاه یگدیگر را در بهشت یا جهنم مشاهده می کنند و حتی در این عالم نیز برای برخی افراد از باب کسب معرفت یا تنبیه برای اصلاح شدن این مشاهدات اتفاق می افتد اما در مورد ابرار که ساکن در "مرتبه علیین " در بهشت هستند ، نه در این دنیا و نه در قیامت حقیقت اعمال و جایگاه آنان قابل مشاهده نیس مگر برای مقربان که محرم اسرار الهی هستند.

   موفق باشید.  پورهادی