بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحيم
أَرَأَيْتَ مَنِ اتَّخَذَ إِلَٰهَهُ هَوَاهُ أَفَأَنْتَ تَكُونُ عَلَيْهِ وَكِيلًا ﴿٤٣﴾ أَمْ تَحْسَبُ أَنَّ أَكْثَرَهُمْ يَسْمَعُونَ أَوْ يَعْقِلُونَ ۚ إِنْ هُمْ إِلَّا كَالْأَنْعَامِ ۖ بَلْ هُمْ أَضَلُّ سَبِيلًا ﴿٤٤﴾
آیا کسی که هوای [نفسش] را معبود خود گرفته دیدی؟ آیا تو می توانی کارساز و نگهبان او باشی.(۴۳) آیا گمان می کنی بیشتر آنان می شنوند، یا می اندیشند؟ آنان جز مانند چهارپایان نیستند بلکه آنان گمراه ترند! (۴۴)

قرآن کریم ( سوره فرقان - آیات ۴۳ و ۴۴)

شرح :
خدای متعال وجود انسان را به قوای گوناگون تجهیز نمود تا حرکت بسمت کمال را برای او تسهیل نماید. این قوا چند دسته هستند :
الف ) غرائز: نیروهایی که جسم را تغذیه و پرورش داده بقای انسان را در دو بخش حفظ می کنند :
۱- قوایی که تغذیه و پرورش جسم را عهده دار بوده و بدون دخالت اراده عمل می کنند و مادامی که جسم بیمار نشده باشد به کار خود ادامه می دهد.
۲- قوایی که با شناخت از محیط راه های تامین نیاز را شناسایی کرده و با درک لذت های مادی برای تلاش و تحمل سختی ها در جهت واصل شدن به اهداف مورد نظر در انسان انگیزه ی لازم را ایجاد می کنند ؛ این ها شامل شهرت ، میل به جنس مخالف(شهوت) ، قدرت برای تسلط یافتن بر عوامل زندگی ساز و ثروت که ابزار مهمی در تامین نیاز و تاثیرگذاری در تحولات اجتماعی هستند.
میزان فعالیت مجاز برای غرایز تا آن جاست که حقوق دیگران را حفظ نماید ولیکن جاذبه های ذکر شده در چهار موضوع برانگیزنده ی غرائز آن قدر قوی هستند که کنترل آنها از مشکل ترین وظایف انسانی است. 
ب) فطریات: شامل احساس محبت - شناخت ارزشهای انسانی - درک وظیفه خدمت رسانی به همنوعان که به آن رسالت انسانی گفته میشود .
میزان رشد این قوا در فرد به آنجا میرسد که برای نجات دیگران فداکاریها نموده و حتی جان خود را ایثار میکند.
ج) قوای عقلانی: انواع استعدادها برای کسب علوم هستند که به صورت بالقوه در وجود انسان نهفته است و با آموزش و تربیت صحیح  می توانند انواع مهارتها را کسب نموده و با کمک آنها فرد می تواند بر امور زندگی تسلط یابد.
از نظر قرآن کسی قابلیت هدایت دارد که غرائز را کنترل کرده و به تامین ضروریات زندگی قناعت نماید. چنین شخصی بایستی کلیه ی قوا را تحت کنترل قوای عقلانی قرار داده تا بتواند توانایی و امکانات خود را برای خدمت به اجتماع به کار گرفته و زمینه ی پیشرفت جامعه را فراهم نماید.
در آیه ی شریفه عدم قناعت به ضروریات تا منتهی شدن به فوران غرائز که موجب افسارگسیختگی این قوا را فراهم می آورد " هوای نفس"نامیده است و پیروی از آن را علت سرپیچی فرد از دعوت پیامبر خدا و محروم شدن از هدایت می داند به طوری که دیگر حتی دلسوزی وجود مقدس پیغمبر رحمت للعالمین هم برای او مفید نخواهد بود . 

موفق باشید.  پورهادی