بِنام خداوند بخشنده مهربان

قُلْ فَلِلَّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ ۖ فَلَوْ شَاءَ لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِينَ 
بگو دلیل و برهان رسا مخصوص خداست و اگر خدا می خواست قطعاً همه ی شما را هدایت می کرد.

قرآن کریم (سوره انعام - آیه۱۴۹)

شرح :

حجت دلیلی است که ویژگی های زیر را دارا باشد:
۱- کاملا بر اساس اصول علمی و علوم عقلی اقامه شده باشد.
۲- منطبق بر واقعیت باشد.
۳-برای شنونده اقناع کننده باشد و ایجاد وظیفه نماید هر چند در ظاهر از قبول آن خودداری ورزد.

با توجه به ذات پویای انسان در کسب علم و طلب حقیقت از یک سو و بهانه جویی نفس در نپذیرفتن تکلیف برای بهرمندی بی حساب از لذائذ دنیا ، ارائه ی دلیلی که قدرت بازدارندگی داشته و بتواند چنین انسانی را مهار کند فقط در قدرت پروردگار عالم است زیرا :
۱- خداوند با علم لایتناهی خود به تمام خصوصیات ذاتی انسان و راههای فرار نفس او آگاه بوده و می تواند دلیلی که اقناع کننده ی ذات پویا و کمال طلب انسان باشد را خلق نماید.
۲-دلیل خدا امر خداست که از پشتیبانی قدرت لایزال او برخوردار بوده و قدرت فرار و مخالفت از مخلوق خود را سلب می سازد. 


خداوند انسان را برای هدایت شدن و درک کمال خلق فرموده است بنا براین منظور آیه ی شریفه از نخواستن خدا :
اولا هدایت دفعی بدون قدرت مخالفت مخلوق است که همان جبر مطلق باشد.
ثانیا خواست خدا با اراده او توام است که از پشتیبانی قدرت مطلق او برخوردار بوده بدون درنگ اجرا می شود.

در حالی که انسان مخلوقی ضعیف و دارای رشد تدریجی می باشد که برای رسیدن به کمال بر بستر زمان حرکت نموده و از مخالفت ها و برهم کنش های نفس اماره و لوامه نیروهای عقل او زایش نموده و دلائل و براهین علمی را کسب و بکمک آن مسیر تعالی را طی می نماید. لذا خداوند از اعمال جبر خودداری نموده تا انسان به تدریج رشد نموده و آماده ی درک علم کامله ی پروردگار خویش گردد.

موفق باشید. پورهادی