بنام خداوند بخشنده مهربان

و تو را از حقیقت روح می پرسند ، بگو روح ، از امر پروردگار من است و آنچه به شما دادیم از این علم ، نبود مگر اندکی.
قرآن کریم (سوره اسراء-آیه ۸۵)

شرح :

روح مقوله ای اسرار آمیز است که علم بشر بدان راه نیافته و از قدیم الایام تا کنون ، اظهار نظرهای مختلفی در اینمورد بیان شده است ، علما و فلاسفه ، روح را در عالم امکان بر سه دسته تقسیم می کنند :

۱-روح نباتی : نوعی نیروی حیات است که در گیاهان موجود و سبب رشد و تکثیرو انواع تغیرات می شود.
دو دانه گندم ، یکی حرارت دیده و دیگری بدون حرات میکاریم ، آنکه حرارت دیده ، سبز نمی شود ، یعنی در اثر حرارت ، نیروی حیات در آن از بین رفته است.
اما واکنش گیاهان در برابر عوامل محیطی (معنوی)بطور خاص ، اثبات شده هستند.

۲-روح حیوانی : دارای قوه ادراک با تفاوت های محسوسی از یکدیگر بوده و عموما به غرایز وعواطف اولیه مانند : تولید مثل-- نگهداری و پرورش نسل  محدود می شوند.
البته در موارد استثنائی ، در مقابل امور معنوی ، از آنها واکنش های قابل توجهی دیده شده که در بحث اعجاز نیز آمده است.

۳-روح انسانی : عالی ترین و قوی ترین نوع از ارواح بوده، که علاوه بر نیروی حیات ، بالاترین ادراک همراه با تاثیر و تاثر ، نسبت به محیط را دارد.
برای روح انسان قوای زیادی شناخته و تعریف شده که در دسته بندی آنها ، بین علمای دینی--روانشناسان--فلاسفه (مخصوصا غربیان) اختلاف نظر زیاد است.
در میان این قوا ، نیروی عقل از جایگاهی خاص برخوردار بوده و مدیریت سایر قوا را بعهده دارد.

اغلب ، این سه قوه  یعنی حافظه،تیز هوشی  وعقل با هم اشتباه گرفته می شوند.حال آن که می بایست خاطر نشان کرد که:
حافظه : محل نگهداری آموخته ها ومشاهدات واداراکات است.
تیزهوشی : سرعت  ،سطح و نوع ادراک را شامل می شود .
عقل : به منزله مدیر تمام قوای انسانی بوده ، که کل اندیشه و رفتار انسان را حهت دهی می کند.

عقل ، به شدت تحت تاثیر اعتقادات بوده ، و شخص میتواند مصلحت اندیشی را ترک و در حهت رذائل انسانی ، حرکت نماید.
اما قرآن کریم ، عقلی که تحت تربیت دین قرار گرفته را ، دارای تشخیصی فوق العاده میداند، و این تشخیص را ، فرقان می نامد.
دلیل بر صحت این ادعا ، افرادی با تحصیلات عالیه که در بحرانهای سیاسی-اجتماعی ، از درک مصالح، درمانده شده و به انواع بیماری های روحی مبتلا ، و نهایتا سرمایه وجودی ایشان به هدر رفته است.

اما بسیارند افرادی با قوای فکری ضعیف تر که بعلت پرورش صحیح معنوی از زندگی فردی و اجتماعی بسیار خوبی برخوردار هستند.
قرآن کریم می فرماید ، شناخت جنس روح در توان نوع انسان نیست ، نه اینکه تلاش و تحقیق، کم بوده ، بلکه اساسا اجازه ورود به این مقوله، جهت درک آن داده نشده است.

موفق باشید. پورهادی