بنام خداوند بخشنده ی مهربان

وَلَوْ شِئْنَا لَآتَيْنَا كُلَّ نَفْسٍ هُدَاهَا وَلَٰكِنْ حَقَّ الْقَوْلُ مِنِّي لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ ﴿١٣﴾

اگر می خواستیم هدایت هرکسی را به او عطا می کردیم، ولی فرمان من لازم و حتمی شده است که بی تردید دوزخ را از همه جنّیان و آدمیان پر خواهم کرد. قرآن مجید (سوره سجده - آیه ۱۳)

شرح :

آنچه در این آیه ی شریفه جلب نظر کرده و سوال برانگیز شده است ، ضرورت وجود جهنم برای گروه جن و انس است.
در حالی که روح اولیه ی انسان که عامل حیات اوست از نفخه ی الهی بوده و عامل دیگری غیر از خدا در خلقت او شرکت نداشته است ، چرا انسان باید دچار تحولاتی انحرافی شده ، تا مجبور به تحمل جهنم برای پاک شدن گردد.

مگر شیطان مخلوق خدا نیست، مگر خداوند به او اجازه ی ادامه حیات و فعالیت نداده،اصلا چرا نفس اماره در وجود انسان قرار داده شده ، یقینا خداوند از سوزاندن جن و انس لذت نمی برد، بلکه در جای دیگرمی فرماید همه را برای عبادت خلق نموده است.

قرائن موجود در آیات و روایات که در راستای حکمت پروردگار است ، بیانگر ساختار پیچیده ی این خلقت با عظمت بنام انسان است که علی رغم ظاهری کوچک و ضعیف ، دارای قدرت بالقوه ای مافوق تصور است که می تواند سایر مخلوقات را مسخر خود نموده بر مسند خلیفه ی الهی تکیه زند.
این قدرت عظیم ، به صورت استعدادهای علمی ، درون او نهفته که طی نسل ها و تحت تاثیر تحولاتی بعضا غیر قابل پیش بینی که متاثر از حوادث نیز خواهد بود و بر اساس روش آزمون و خطا ظهور نموده ، مسیر کمال را طی می کند.

با توجه به رحمت واسعه ی الهی و حقیقت ابدی بودن ارزشهای انسانی می توان چنین نتیجه گیری کرد که خداوند جهنم را ، مرحله ای برای بازیافت استعدادهای انسان قرار داده تا سخت ترین موانع ایجاد شده در مسیر رشد او را در دنیا برطرف نموده تا آن حقیقت ذات ، متجلی و به سوی سعادت رهنمون نماید.
بنابراین اولا عدم اعمال هدایت اجباری به علت لحاظ نمودن هدایت بر روش تحقیقی آزمون خطا ، در شیوه ی اکتشافات علمی انسان برای طی مراحل کمال بوده است. ثانیا جهنم مرحله ای تربیتی برای بازیافت آن دسته از استعدادهای انسان است که در پشت حجاب های سخت دنیا حبس مانده اند.

موفق باشید. پورهادی