بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمَٰنِ الرَّحِيمِ

إِنَّا عَرَضْنَا الْأَمَانَةَ عَلَى السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَالْجِبَالِ فَأَبَيْنَ أَنْ يَحْمِلْنَهَا وَأَشْفَقْنَ مِنْهَا وَحَمَلَهَا الْإِنْسَانُ إِنَّهُ كَانَ ظَلُومًا جَهُولًا ﴿۷۲﴾ لِيُعَذِّبَ اللَّهُ الْمُنَافِقِينَ وَالْمُنَافِقَاتِ وَالْمُشْرِكِينَ وَالْمُشْرِكَاتِ وَيَتُوبَ اللَّهُ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ وَالْمُؤْمِنَاتِ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَحِيمًا ﴿۷۳﴾
به درستی که ما عرضه کردیم امانت را بر آسمانها و زمین ها و آنچه بین آنهاست ، از حمل آن حذر کردند ، و حمل کرد انسان آن را به درستی که انسان ، غرق در ظلمت و جهل بود(۷۲) به همین دلیل خداوند  مردان و زنان منافق و مردان و زنان مشرک عذاب می کند. و مردان و زنان مومن  به خدا بازگشت می کنند، و خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.(۷۳)

قرآن کریم (سوره احزاب - آیه ۷۲ و۷۳)

شرح :
لغت امانت به عقل و در بعضی روایات به وجود مبارک رسالت و امامت تفسیر شده که نهایتا همه به اختیار انسان در پذیرفتن مسئولیت هدایت برمی گردد ."ظلوما جهولا " در آیه ی شریفه  حکایت از ذات پویا و نیازمند انسان به نور هدایت دارد که در نتیجه کسب آکاهی(علم) از تاریکی ظلمت و نادانی جهل خارج و به سمت کمال خویش رهنمون می شود.

در علم فلسفه قانونی بنام تقابل وجود دارد که می گوید هر دو چیزی که مقابل هم قرار گرفته اند الزاما نابود کننده ی هم نیستند بلکه در مواردی لازم و ملزوم هم و باعث شکوفایی پدیده ها خواهند بود.
تقابل از نوع عدم و ملکه می گوید گاهی علت وجود حالتی نبود دیگری بوده که در صورت آمدن دومی ، مشخص می شود ، اولی وجود واقعی نداشته است  مثال:
۱-کوری و بینایی که علت کوری عدم بینایی بوده است.
۲-جهل به معنی نداشتن علم است که با آموختن و ایجاد آگاهی  برطرف خواهد شد.
۳-سایه و تاریکی به معنی کمبود نور است که با برطرف شدن مانع و تابیدن نور ، منتفی خواهد بود.
بنابراین آیه ی شریفه می فرماید  به این علت که انسان در تاریکی ناشی از کمبود نور هدایت و جهل ناشی از نبود آگاهی قرار داشت  به اقتضای نیاز ذاتی در طلب نور هدایت که با کسب علم  تحت ولایت رسالت و امامت ایجاد می شود  امانت عقل را پذیرفت.
این نیروی پویا  با داشتن اختیار راه تحقیق را در پیش گرفته و رشد و شکوفایی وجود انسان را نتیجه داده و بر نوع انسان اتمام حجت و ایجاد وظیفه در پذیرفتن حقیقت ، می نماید.(۷۲)

با توجه پذیرفتن عقل جهت هدایت بر همه اتمام حجت شده و عملکرد انسان قابل محاسبه و بازخواست خواهد بود.از این مرحله انسانها بر اساس نوع برخوردشان با رسول باطن (عقل) و رسول ظاهر (مقام رسالت) دارای مسئولیت شده و به چند دسته به نام  مومن،منافق،مشرک،کافر، تقسیم بندی می شوند که خداوند به زنان و مردان با ایمان وعده آمرزش و رحمت می دهد و زنان و مردان  مشرک ،منافق،کافر را تهدید به عذاب می نماید.(۷۳)

موفق باشید. پورهادی